قیاس اقترانی حملی

قیاس اقترانی حملی:

قیاس اقترانی حملی از چند قضیه حملیه تشکیل میشود.

برای آنکه قیاس اقترانی، مطلوب را نتیجه دهد، باید از دو مقدمه تشکیل شده باشد و باید در آن دو مقدمه، سه حد وجود داشته باشد: حدی که در هر دو مقدمه تکرار شده و مشترک میان آن دو است، و حدی که اختصاص به مقدمه نخست دارد؛ و حد دیگری که اختصاص به مقدمه دوم دارد. حدی که تکرار می شود و در هر دو مقدمه وجود دارد، همان است که میان دو حد دیگر ارتباط برقرار می کند. این حد در نتیجه، که از آن دو حد دیگر تشکیل می گردد، حذف می شود؛ زیرا یکی از آن دو حد، موضوع و دیگری محمول نتیجه واقع می شود.

 

حدود قیاس اقترانی حملی:

حد اصغر: حدی که در صغری مقدمه وجود دارد و در نتیجه موضوع واقع می‌شود.

حد اکبر: حدی که در کبری مقدمه وجود دارد و در نتیجه محمول واقع می‌شود.

حد اوسط: حد وسطی که مشترک است در دو قضیه مقدمه و در نتیجه حذف می‌شود.

 

قواعد عمومی قیاس اقترانی:

۱. تکرار حد وسط در هر دو قضیه

۲. موجبه بودن یکی از دو قضیه

۳. کلی بودن یکی از دو قضیه

۴. نتیجه تابع مقدمه پست تر است

۵. قیاسی که صغری آن موجبه جزئیه و کبری آن سالبه کلیه است نتیجه بخش نیست!

 

شکلهای چهارگانه:

گفتیم در هر قیاس اقترانی لزوما سه حد وجود دارد: وسط، اصغر و اکبر.
و اکنون می گوییم: موقعیت حد وسط نسبت به اصغر و اکبر در دو مقدمۂ قیاس، صورتهای مختلفی دارد. در قیاس حملی، حد وسط گاهی در هر دو مقدمه، موضوع و یا در هر دو محمول واقع می شود؛ و گاهی در صغری، موضوع و در کبری، محمول قرار می گیرد، و یا به عکس. پس در اینجا چهار صورت وجود دارد؛ و هر یک از صورتها را «شکل» می نامند. ما در مطلب بعدی هر یک از شکلهای چهارگانه در قیاس اقترانی حملی را مورد بررسی قرار می دهیم.